W tak szybko zmieniającym się stanie prawnym ciężko ustalić zasady prawidłowego postępowania i zgodnego z prawem zachowania się nie tylko myśliwych, ale również pozostałych obywateli. Nie budzi wątpliwości, że do dnia 11 kwietnia 2020 r. myśliwi bez ograniczeń mogli wykonywać gospodarkę łowiecką, w tym dokonywać odstrzałów sanitarnych związanych z rozprzestrzeniającym się ASF oraz wykonywać szacowania szkód łowieckich.

Sytuacja zmieniła się jednak po wejściu w życie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. 2020 poz. 658).

Zgodnie z ww. rozporządzeniem zakaz przemieszczenia się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej dotyczy wszystkich osób przebywających w granicach Państwa za wyjątkiem osób, które przemieszczają się w celach wskazanych w § 5 Rozporządzenia. Za cele uprawniające do przemieszczenia się nie zostało uznane ani wykonywanie zadań określonych w ustawie prawo łowieckie, ani w ustawie o ochronie zdrowia. Co więcej w § 16 Rozporządzenia zakazano korzystania z pełniących funkcje publiczne i pokrytych roślinnością terenów zielonych oraz terenów leśnych.

Wobec powyższego w dniach 11 – 19 kwietnia 2020 r. myśliwi nie mogą polować indywidualnie, w tym wykonywać odstrzałów sanitarnych, ale czy mogą dokonywać szacowania szkód łowieckich?

Zgodnie z § 5 pkt 1 Rozporządzenia zakaz przemieszczenia się danej osoby dopuszczalny jest w celu wykonywania czynności zawodowych lub zadań służbowych, lub pozarolniczej działalności gospodarczej, lub prowadzenia działalności rolniczej lub prac w gospodarstwie rolnym, oraz zakupu towarów i usług w tym związanych. Biorąc pod uwagę literalną wykładanie przepisu można by dojść do wniosku, że szacowanie szkód łowieckich byłoby możliwe, ponieważ mogłoby być traktowane jako czynność zawodowa czy też zadanie służbowe. Jednak wykładania celowościowa sprzeciwia się takiemu rozumowaniu.

Po pierwsze działalność myśliwska nie jest to działalność zawodowa czy też służbowa myśliwych. Wykonywanie szeroko rozumianych zadań myśliwskich, nie stanowi bowiem źródła utrzymania tych osób, a wręcz przeciwnie jest to odrębna ścieżka rozwoju każdego myśliwego, wymagająca nakładów finansowych dokonywanych z ich prywatnych środków.

Po drugie, zgodnie z obowiązującymi zasadami, szacowania dokonuje zespół osób składający się z co najmniej trzech (3) osób, a więc z uwagi na obowiązujący obecnie zakaz zgromadzeń powyżej dwóch osób wykonywanie tych zadań jest niemożliwe.

W związku z tym uznać należy, że obecnie niemożliwe jest szacowanie szkód łowieckich przez myśliwych. Nie budzi przy tym wątpliwości, że nie biegną, określone przepisami prawa łowieckiego oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych (Dz. U.2019 poz. 776 ze zm.), terminy zgłaszania szkód, dokonywania oględzin itp. Takie stanowisko uzasadnione jest treścią art. 15zzr Ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, mocą którego bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów:

• od zachowania których uzależnione jest udzielenie ochrony prawej przed sądem lub organem,
• do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,
• przedawnienia,
• których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie,
• zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony,
• do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju

– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Skoro więc myśliwi nie mogą obecnie gospodarować zasobami zwierzyny łownej, nie mogą dokonywać szacowania szkód, a na terenie obwodu łowieckiego organem odpowiedzialnym za powstanie szkód jest dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego, to w jaki sposób określić kto poniesie odpowiedzialności za szkody łowieckie wyrządzone w okresie od 11 kwietnia 2020 r. do 19 kwietnia 2020 r. (data końcowa może ulec zmianie jeżeli obostrzenia wprowadzone Rozporządzeniem zostaną przedłużone)? W mojej ocenie za szkody powstałe i zgłoszone do 10 kwietnia 2020 r. odpowiedzialność poniesie dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego, przy czym oszacowanie szkody możliwe będzie dopiero po zniesieniu zakazów wprowadzonych powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Natomiast nie ma możliwości udzielenia jednoznacznej odpowiedzi na pytanie kto poniesienie odpowiedzialność za szkody zgłoszone po 11 kwietnia 2020 r. do dnia zniesienia zakazów. Wprowadzone ograniczenia uniemożliwiają bowiem wykonywanie przez myśliwych, a tym samym przez zarządcę obwodu, celów, zadań, praw i obowiązków określonych ustawą Prawo łowieckie (tekst jednolity Dz. U. 2020 poz. 67.), ale nie wprowadzono jednak stanu nadzwyczajnego uregulowanego Konstytucją. Nie budzi wątpliwości, że zgłaszający szkodę łowiecką oczekiwać będą wypłaty odszkodowania według obowiązujących dotychczas zasad i swoje roszczenie będą kierować do dzierżawcy czy zarządzających obwodami łowieckimi, a te podmioty będą musiały tej wypłaty dokonać. Czy będzie im przysługiwało dochodzenie od Skarbu Państwa zwrotu wypłaconych środków, które będzie można uznać za poniesienie przez nich szkody?
Wydawałoby się, że odpowiedzi należy szukać w art. 417 – 4172 Kodeku cywilnego, ale dokładna analiza przepisów prowadzi do wniosku, że najpierw konieczne byłoby stwierdzenie niezgodności aktualnie wprowadzanych przepisów z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową czy też ustawą.

Można, niezależnie od powyższego rozważyć odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody powstałe od dnia 11 kwietnia 2020 r. do odwołania zakazów obowiązujących myśliwych, za niewprowadzenie stanu nadzwyczajnego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że zaniechanie legislacyjne organu ustawodawczego, może stanowić podstawę dochodzenia odszkodowania przez Koła Łowieckie od Skarbu Państwa za poniesione szkody (zwrotu wypłaconych odszkodowań za szkody łowieckie zgłoszone po 11 kwietnia 2020 r.) Obecnie obowiązujący stan prawny uznać należy przy tym za skomplikowany, co uzasadniało będzie korzystanie z wyjątkowych konstrukcji prawnych. W tym opisanej powyżej.

Odmiennie sytuacja wyglądałaby w przypadku wprowadzenia jednego z konstytucyjnych stanów nadzwyczajnych. Wskazać bowiem należy, że na mocy przepisów ustawy z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela (Dz. U. 2020 poz. 233 nr 1955) każdemu, kto poniósł stratę majątkową w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu nadzwyczajnego służy roszczenie o odszkodowanie. Jednakże trzeba mieć na względzie, że ten rodzaj odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa obejmuje wyłącznie szkodę rzeczywistą, czyli wypłacone tytułem odszkodowania środki. Należy zatem w pierwszej kolejności ponieść i udokumentować wydatki z tego tytułu, aby móc ich dochodzić jako naprawienia szkody.