Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. w sprawie sposobu i trybu przeprowadzania przetargów oraz rokowań na zbycie nieruchomości jednym z wymagań przystąpienia do przetargu na sprzedaż lub oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości jest wpłacenie przez zainteresowane osoby wadium w wysokości wskazanej w ogłoszeniu o przetargu sporządzonym przez właściwy organ. Co właściwie kryje się pod pojęciem „wadium” i jaką rolę odgrywa w przetargach ?
Wadium jest pewnym ułamkiem ceny wywoławczej, a jego uiszczenie ma na celu zabezpieczenie interesów organizatora przetargu, zwłaszcza przed uchyleniem się uczestnika przetargu od zawarcia umowy, mimo przyjęcia jego oferty. Jego wysokość nie może być niższa niż 5% ceny wywoławczej i wyższa niż 20% tej ceny. Termin wnoszenia wadium wyznaczany jest w ogłoszeniu o przetargu – co do zasady wadia powinny być uiszczane najpóźniej na 3 dni przed rozpoczęciem przetargu.
Wadium może być wnoszone w pieniądzu, obligacjach Skarbu Państwa lub papierach wartościowych dopuszczonych do obrotu publicznego. Właściwy organ wskazuje w ogłoszeniu o przetargu przynajmniej jedną formę wniesienia wadium. Oznacza to, że wybór formy (lub form) wniesienia wadium przysługuje organizatorowi przetargu. W przepisach nie uregulowano kwestii, czy w sytuacji, gdy właściwy organ wskazał w ogłoszeniu o przetargu więcej niż jedną formę wniesienia wadium, oferent jest uprawniony do wnoszenia wadium np. częściowo w pieniądzu, a częściowo w obligacjach Skarbu Państwa.
Jednym z częstszych pytań jest – „co stanie się z wadium gdy uczestnik przetarg wygra, a co jeżeli mu się nie powiedzie?” Wadium wpłacone przez podmiot, który wygrał przetarg, zostanie zaliczone na poczet wylicytowanej kwoty. Powyższe oznacza, że do dnia podpisania aktu notarialnego, różnica winna zostać uiszczona na rzecz organizatora przetargu. Należy wskazać, że w ogłoszeniu o przetargu powinna zostać zawarta informacja o skutkach uchylenia się od zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej. Jeżeli osoba ustalona w drodze przetargu jako nabywca nieruchomości nie stawi się bez usprawiedliwienia w miejscu i terminie zawarcia umowy w formie aktu notarialnego, wówczas wpłacone wadium nie podlega zwrotowi – przepada na rzecz organizatora przetargu. Podmiotom, które przetargu nie wygrały wadium zwraca się niezwłocznie po odwołaniu albo zamknięciu przetargu, jednak nie później niż przed upływem 3 dni od dnia odwołania przetargu, zamknięcia przetargu, unieważnienia przetargu lub zakończenia przetargu wynikiem negatywnym.
Ustawodawca przewidział jednak zwolnienie z obowiązku wniesienia wadium dla osób, którym przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej w wyniku wypędzenia z byłego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego opuszczenia w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r., jeżeli zgłoszą swoje uczestnictwo w przetargu, przedstawią oryginał zaświadczenia lub decyzji potwierdzającej prawo do zaliczenia wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami państwa polskiego oraz złożą pisemne zobowiązanie do uiszczenia kwoty równej wysokości wadium ustalonego w razie uchylenia się od zawarcia umowy.